Od czego zależy cena odzysku danych

Wycena usługi odzyskiwania danych przypomina diagnostykę medyczną – zanim lekarz przedstawi plan leczenia, musi dokładnie zbadać pacjenta. Podobnie jest z nośnikiem: specjaliści muszą ustalić, co się stało, jakie narzędzia będą potrzebne i ile czasu zajmie przywrócenie plików. W tym artykule przyglądamy się szczegółowo czynnikom, które determinują koszt usługi.

Typ i pojemność nośnika

Pierwszym elementem wpływającym na cenę jest rodzaj nośnika.

• Dyski HDD – technologia znana i dobrze rozumiana, dlatego w wielu przypadkach koszty odzysku są niższe, ale jeśli odzyskiwanie danych z dysku ma być bezpieczne, nie ma co oszczędzać
• Dyski SSD, pendrive’y i karty pamięci – wymagają specjalistycznego sprzętu do obsługi pamięci NAND, kontrolerów i algorytmów korekcji błędów. Ich odzysk jest zazwyczaj droższy.
• Pojemność nośnika także ma znaczenie – im większy dysk, tym dłużej trwa jego analiza, tworzenie kopii sektor po sektorze i właściwe odzyskiwanie, co bezpośrednio wpływa na cenę.

Charakter uszkodzenia

Rodzaj awarii to główny czynnik kosztowy.

• Błędy logiczne (skasowanie plików, formatowanie, uszkodzone systemy plików) – wymagają głównie pracy programowej, ceny są umiarkowane.
• Awarie mechaniczne (uszkodzone głowice, zatarte łożyska, zarysowane talerze) – konieczna jest praca w clean roomie i części zamienne, co znacząco podnosi koszt.
• Awarie elektroniczne (spalone układy, uszkodzony firmware, kontrolery SSD) – potrzebne są prace lutownicze i programowanie układów, co także zwiększa cenę.

Dostępność części i sprzętu

Koszt wzrasta, gdy trzeba sięgnąć po części zamienne. Najczęściej są to:

• głowice i talerze z dysków-dawców,
• płytki PCB z odpowiednią wersją firmware,
• elementy rzadkich modeli, których znalezienie zajmuje czas i wymaga dodatkowych kosztów.

W przypadku macierzy RAID czy serwerów dochodzi jeszcze potrzeba specjalistycznego oprogramowania do rekonstrukcji konfiguracji i pracy z kilkoma dyskami jednocześnie.

Pilność zlecenia

Laboratoria standardowo realizują zlecenia w kolejności zgłoszeń. Klient, który potrzebuje danych natychmiast, może wybrać tryb ekspresowy – wiąże się to z priorytetem i pracą poza godzinami standardowymi, a więc podniesieniem kosztu nawet o 50–100%. Warto z góry rozważyć, czy szybki czas odzysku jest wart dodatkowej dopłaty.

Ilość i rodzaj danych

Odzyskanie kilku dokumentów z pendrive’a to co innego niż przywrócenie kilku terabajtów zdjęć, filmów czy baz danych z serwera.

• Mała ilość danych – zwykle niższa cena.
• Duże zbiory lub bazy danych – wymagają więcej czasu, zasobów i przestrzeni roboczej, co podnosi koszt.

Zabezpieczenia i szyfrowanie

Dyski szyfrowane (BitLocker, FileVault, VeraCrypt) albo zainfekowane ransomware wymagają dodatkowych etapów pracy – odszyfrowania lub znalezienia klucza deszyfrującego. Każdy taki krok to dodatkowy czas i wysiłek, co wpływa na cenę.

Usługi dodatkowe

Do kosztów mogą dochodzić także usługi dodatkowe:

• przygotowanie szczegółowego raportu z awarii,
• certyfikowane niszczenie nośnika po odzyskaniu danych,
• archiwizacja danych w chmurze lub na nośniku zastępczym,
• wdrożenie systemu backupu, by w przyszłości uniknąć podobnych sytuacji.

Warto przed podpisaniem umowy zapytać, co jest w cenie podstawowej, a co wymaga dopłaty.

Koszt a wartość danych

Decydując o wydatku, należy wziąć pod uwagę wartość danych:

• Dla firm – baza klientów, dane księgowe czy dokumentacja projektowa mogą być warte wielokrotnie więcej niż koszt odzysku.
• Dla użytkowników prywatnych – zdjęcia rodzinne czy nagrania to wartość sentymentalna, której nie da się wycenić.
• Pliki łatwe do odtworzenia (np. multimedia z internetu) mogą nie uzasadniać dużych wydatków.

Dlatego tak ważne jest określenie priorytetów: które pliki są absolutnie kluczowe i czy trzeba odzyskiwać wszystko, czy tylko wybrane katalogi.

Przykładowe scenariusze wycen

Aby lepiej zrozumieć, jak kształtują się koszty, warto przyjrzeć się przykładowym przypadkom:

• Przypadkowe usunięcie plików – błąd logiczny, dysk działa prawidłowo, brak dźwięków mechanicznych. Koszt: od kilkuset złotych.
• Uszkodzony system plików – komputer nie uruchamia systemu, dysk jest widoczny w BIOS. Konieczne narzędzia programowe, cena średnia.
• Awaria mechaniczna HDD – po upadku dysk wydaje głośne odgłosy, potrzebna wymiana głowic i praca w clean roomie. Cena: kilka tysięcy złotych.
• Zaawansowana awaria SSD – kontroler nie odpowiada, dane są rozproszone na wielu kościach NAND. Wymagany sprzęt klasy PC-3000, koszt wysoki.
• Macierz RAID – kilka dysków w stanie awarii, konieczna rekonstrukcja. Cena ustalana indywidualnie, często kilka tysięcy złotych.

Każdy przypadek jest inny – dlatego podstawą wyceny jest zawsze wstępny audyt.

Podsumowanie

Cena odzyskiwania danych zależy od wielu czynników: rodzaju nośnika, charakteru uszkodzenia, dostępności części, ilości danych, pilności zlecenia i poziomu zabezpieczeń. Dodatkowe koszty mogą wynikać z usług dodatkowych, a końcowa decyzja o podjęciu działań powinna uwzględniać realną wartość utraconych danych. Najlepszym sposobem na uniknięcie wysokich wydatków pozostaje jednak regularne tworzenie kopii zapasowych.